ตามรอยเจ้าอนุวงศ์ คลี่ปมประวัติศาสตร์ไทย-ลาว
สุเจน กรรพฤทธิ์
สำนักพิมพ์สารคดี กุมภาพันธ์ ๒๕๕๕
๒๐๐ หน้า ๒๓๐ บาท
สุเจน กรรพฤทธิ์ เริ่มต้นชีวิตการเป็นนักเขียนในกองบรรณาธิการ นิตยสารสารคดี เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๘ หลังจากจบมหาวิทยาลัยมาไม่นาน จากข้อเรียกร้องของงานในหน้าที่ทำให้เขาผลิตข้อเขียน (?สกู๊ป?) ได้หลากหลายแนว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องธรรมชาติ วัฒนธรรม กีฬา หรือสิ่งแวดล้อม สารคดีเรื่อง ?แก่งคอย: ผู้คน สายน้ำ ขุนเขา ใต้เงาหมอกควัน? (ฉบับที่ ๒๖๖ เมษายน ๒๕๕๐) ทำให้เขาได้รับรางวัลลูกโลกสีเขียวสำหรับสื่อมวลชนที่ทำงานด้านสิ่งแวดล้อมเสียด้วยซ้ำ
หากแต่ประเด็นที่เขาสนใจและจับทำมาอย่างต่อเนื่องจริงจัง ก็คืองานสารคดีแนวประวัติศาสตร์
สกู๊ปชื่อยาวของสุเจน - จากพิษณุโลกสู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราชนอกกรอบประวัติศาสตร์ ?ชาตินิยม? (ฉบับที่ ๒๖๒ ธันวาคม ๒๕๔๙) ต่อมาได้พัฒนาเป็นหนังสือพ็อคเกตบุ๊คเล่มแรกของเขาในชื่อ จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช (๒๕๕๐) ซึ่งคว้ารางวัลเซเว่นบุ๊คอวอร์ด สาขาประวัติศาสตร์ ไปครองในปี พ.ศ. ๒๕๕๒
สิ่งที่สุเจนสนใจเป็นพิเศษก็คือ ?ประวัติศาสตร์? ของดินแดนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรือ "อุษาคเนย์"
โดยเฉพาะประเด็นว่าด้วยการรับรู้อดีตในโลกปัจจุบัน แนวทางของเขาคือการมองให้พ้นไปจากกรอบของประวัติศาสตร์ ?ชาตินิยม? และก้าวข้ามพรมแดนทางการเมืองของรัฐชาติในปัจจุบัน เพื่อพยายามทำความเข้าใจกับ ?อดีต? ว่าเหตุใด ?โครงเรื่อง? ของเหตุการณ์ในอดีตชุดเดียวกัน กลับแตกต่างกันไปในความรับรู้ของผู้คนในแต่ละประเทศ ซ้ำยังส่งผลสะเทือนให้แก่ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศกระทั่งปัจจุบัน
นอกจากเรื่องพระนเรศ (สมเด็จพระนเรศวรมหาราช) อันเกี่ยวเนื่องกับพรมแดนด้านตะวันตกแล้ว เขายังมีบทความว่าด้วยปราสาทเขาพระวิหาร หรือ ?เปรี๊ยะวิเฮียร์? ระหว่างวันคืนที่สถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชากำลังทวีความตึงเครียด รวมทั้งประเด็นที่ ?ละเอียดอ่อน? อย่างยิ่งในความสัมพันธ์สองฝั่งโขง คือบทความ ?จากเวียงจันทน์ ถึงบางกอก ตามรอยเจ้าอนุวงศ์ คลี่ปมประวัติศาสตร์ไทย-ลาว? ที่ว่าด้วยเรื่องท้าวสุรนารี กับพระเจ้าอนุวงศ์ กษัตริย์องค์สุดท้ายแห่งนครหลวงเวียงจันทน์ อันขยายขนาดมาสู่หนังสือพ็อคเก็ตบุ้คเล่มล่าสุดของเขา ณ บัดนี้
สุเจนคงต้องการให้ผู้อ่านชาวไทยของเขาได้ข้ามผ่าน ?กับดัก? หรือ ?หลุมพราง? แห่งอดีต เพื่อจะได้ก้าวเดินต่อไปอย่างมั่นอกมั่นใจ สู่อนาคตอันพึงมีร่วมกันในภูมิภาคแห่งนี้
เขาเคยเล่าให้ผมฟังว่า เมื่อครั้งที่ได้รับรางวัลเซเว่นบุ๊คอวอร์ด จาก จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช คำถามแรกที่นักข่าวเจาะจงถามเขาหลังพิธีมอบรางวัลก็คือ คิดว่าหนังสือเล่มนี้จะมีผลกระทบด้านความมั่นคงหรือไม่ ?
สำหรับผู้เขียน คำถามทำนองนี้คงสร้างความหงุดหงิดใจไม่ใช่น้อย เพราะนั่นคือสิ่งที่สุเจนย้ำนักย้ำหนามาตลอด ว่าคนไทยเราควรเข้าใจอดีต เพื่อจะได้หลุดพ้นจากมัน ไม่ใช่เพื่อยึดติดว่า ชาติของเราเก่าแก่ที่สุด หรือเก่งกล้าสามารถที่สุดในโลก
ผมคิดว่าเขาคงแอบเสียใจด้วยซ้ำ
ทว่า ในมุมมองส่วนตัว ผมกลับดีใจ
เพราะผมคิดว่า ?สุเจน! คุณยังมีอะไรให้ทำอีกเยอะเลยแหละ!!!?
ยังมีกรอบให้ทลาย มีกรงให้ทลวง และมีหนังสือที่กำลังรอให้ถูกเขียนขึ้นมาอีกหลายเล่มเหลือเกิน
ศรัณย์ ทองปาน
