เจ้าพ่อกวน-เจ้าแม่นางเทียม วิญญาณเจ้านายเมือง

[เต้ อุบล]

เจ้าพ่อกวน-เจ้าแม่นางเทียม ใน คนค้นฅน

ความเชื่อของมนุษย์เกี่ยวกับเรื่องวิญญาณภูตผีปีศาจมีมาตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์ แม้ว่ากาลเวลาจะล่วงผ่านมานานแค่ไหน ความเชื่อ ความกลัว ยังคงฝังรากลึกอยู่กับวิถีประจำวันของคนไทยตั้งแต่เกิดจนตายมาทุกยุคทุกสมัย

ความเชื่อภูตผีแบ่ง ออกเป็น ผีดี และผีร้าย ในส่วนของผีดีเช่นผีเจ้านาย ผีเมือง ผีบรรพบุรุษ เป็นต้น มักมีที่หรือศาลเป็นที่สิงสถิต ส่วนผีร้าย จะไม่มีที่สิงสถิตชอบหลอกหลอนทำร้ายมนุษย์ เช่น ผีปอบ เมื่อเข้าสิงร่างจะทำให้ไม่สบายอาจทำร้ายให้ถึงตายได้ ความเชื่อก่อให้เกิดพิธีกรรมต่างๆ เช่นการนับถือผี เพื่อบูชาสักการะ เซ่นสรวง

เมื่อปฏิบัติสืบต่อกันจากรุ่นสู่รุ่นนานเข้าจึงเกิดเป็นวัฒนธรรมประเพณี ที่อำเภอด่านซ้ายจังหวัดเลย ซึ่งเป็นอำเภอเล็กๆ ที่ซ่อนเร้นอยู่ภายใต้สายหมอกมีหุบเขาล้อมรอบ ผู้คนที่มีประเพณีที่เกี่ยวกับความเชื่อที่ยังคงสืบทอดกันมาตั้งแต่ บรรพบุรุษกว่า 400 ปีของพวกเขาเกี่ยวกับการเลี้ยงหอหลวงและหอน้อยซึ่งเป็นการคารวะวิญญาณเจ้านายในอดีต

พิธีกรรมการเลี้ยงหอหลวงหอน้อยเล่าสืบกันมาว่า? ด่านซ้ายเป็นเมืองเก่าแก่และเป็นเมืองหน้าด่านของกรุงศรีสัตนาคนหุตร่มขาว เวียงจันทร์ ผู้คนในอดีตอพยพมาจากหลวงพระบาง อาณาจักรล้านช้างกลุ่มหนึ่ง และอีกกลุ่มหนึ่งอพยพมาจากกรุงศรีสัตนาคนหุตร่มขาวเวียงจันทร์ได้แก่ ขุนวังภูวนาท ขุนกลางกุมาร แสนเมืองและนางน้อยโสดา

ซึ่งสมเด็จพระไชยเชษฐาราชเจ้าแต่งตั้งให้มาปกครองเมืองด่านซ้าย ต่อมาเมื่อเสียชีวิตลงชาวเมืองด่านซ้ายได้ร่วมกันสร้างหอโฮงให้วิญญาณดัง กล่าวสิงสถิตและเป็นที่เซ่นไหว้หรือกราบไหว้ ณ บริเวณป่าริมน้ำศอก และอีกแห่งหนึ่งที่ริมน้ำหมัน

ทุกปีมีการประกอบพิธีกรรมเซ่นไหว้โดยการนำของเจ้าพ่อกวน เจ้าแม่นางเทียม และสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบันนี้ เมื่อความเจริญทางวัตถุได้แผ่ขยายเข้าสู่พื้นที่แทบทุกหย่อมหญ้า จากชุมชนเกษตรกรรมกลายเป็นเมืองอุตสาหกรรม ความเชื่อบางอย่างก็ค่อยๆ ถูกกาลเวลากลืนกินไปพร้อมกับความคิดที่เป็นวิทยาศาสตร์ว่าสิ่งเหล่านี้เป็น ความงมงาย ล้าสมัย

ในขณะเดียวกันบางพื้นที่ความเชื่อ ความศรัทธา ยังคงสืบกันมาอย่างเหนียวแน่น อย่างเช่นพิธีกรรมการเลี้ยงหอหลวง ของชาวด่านซ้าย จัดขึ้นทุกปีของเดือน 7 ขึ้น 9 ค่ำ ตลอดระยะเวลากว่า 400 ปีที่มีการประกอบพิธีกรรมนี้มาอย่างต่อเนื่องไม่เคยขาด และยังไม่เคยมีการเผยแพร่ทางรายการไหนมาก่อน

ซึ่งในปีนี้ทางรายการคนค้นตนได้รับอนุญาตให้เข้าร่วมพิธีและบันทึกเทปรายการ ได้เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์แห่งความศรัทธาที่ยิ่งใหญ่ของชาวด่านซ้าย เมืองแห่งสัจจะและไมตรีแห่งนี้ เจ้าพ่อกวนคนปัจจุบันชื่อ นายถาวร เชื้อบุญมี เป็นเจ้าพ่อกวนคนที่ 7

ผู้คนส่วนใหญ่จะเดินทางมาพร้อมกับสัมภาระเสื้อผ้า และนำข้าวสารติดมือมาคนละเล็กคนละน้อยเอามารวมๆ กัน เหตุที่ต้องนำข้าวสารมาด้วยเพราะต้องมาพักค้างอ้างแรมที่บ้านเจ้าพ่อกวนจน กว่าจะเสร็จสิ้นพิธี และสิ่งสำคัญที่ต้องนำมาด้วยคือไก่ หมู และตุ๋น ไข่เป็ด ไข่ไก่ เหล้า.มาเซ่นไหว้ และแก้บน ที่ได้บนไว้เมื่อปีก่อน

ส่วนจะจำนวนเท่าไหร่นั้นก็ขึ้นอยู่กับว่าใครบนขออะไร เมื่อถึงวันพิธีผู้คนจะใส่ชุดสีขาว เดินขบวนไปประกอบพิธีกรรมกันที่หอหลวงซึ่งเป็นที่สิงสถิตของวิญญาณเจ้านาย ในหอนั้นจะมีพิธีฆ่าควาย เชิญวิญญาณเข้าทรงเจ้าพ่อกวน และทำพิธีบูชาสักการะ ตลอดระยะเวลากว่า 400 ปี ที่มีการประกอบพิธีกรรมนี้มาอย่างต่อเนื่องไม่เคยขาด ยังไม่เคยมีการเผยแพร่ทางรายการไหนมาก่อน

ซึ่งในปีนี้ทางรายการคนค้นตนได้รับอนุญาตให้เข้าร่วมพิธีและบันทึกเทปรายการ ได้เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์แห่งความศรัทธาที่ยิ่งใหญ่ของชาวด่านซ้าย เมืองแห่งสัจจะและไมตรีแห่งนี้

ทีวีบูรพา

http://www.tvburabha.com/tvb/home/program_list.asp?cate=1